Leszczyński, Stanisław

Stanisław Leszczyński, h. Wieniawa, urodził się 20 października 1677r. we Lwowie. Był synem podskarbiego wielkiego koronnego Rafała Leszczyńskiego i Anny z Jabłonowskich. W młodości pobierał nauki w gimnazjum protestanckim w Lesznie, później zaś wyruszył w podróż po Europie, która miała uzupełnić jego wykształcenie. Początkowo jego działalność publiczna odbywała się pod auspicjami ojca. Z jego woli otrzymał godność starosty odolanowskiego. Po śmierci Jana III, na sejmie elekcyjnym popierał najpierw kandydaturę Jakuba Sobieskiego, by ostatecznie opowiedzieć się po stronie Augusta II. Nagrodą za to był urząd podczaszego wielkiego koronnego. W 1699r. otrzymał z kolei godność wojewody poznańskiego. Po wybuchu wojny północnej i wkroczeniu wojsk szwedzkich do Polski Leszczyński znalazł się wśród stronników króla szwedzkiego Karola XII. Ten, doceniając jego wpływy wśród szlachty, zaproponował Leszczyńskiemu polską koronę. Leszczyński przyjął ją, początkowo w depozyt, obiecując oddać ją we właściwym momencie Jakubowi Sobieskiemu. Nigdy się jednak z tego nie wywiązał. Koronacja Leszczyńskiego na króla odbyła się, wbrew utartemu zwyczajowi w Warszawie, 4 października 1705r. Od momentu, kiedy w 1706r. August II zrzekł się polskiej korony, Leszczyński był jedynym królem Polski. Trwało to do 1709r., kiedy wspierający go Szwedzi wycofali się z ziem Rzeczpospolitej. Na mocy ugody między Leszczyńskim a Augustem II zawartej 1712r., ten pierwszy uznał Wettyna za prawowitego, rzeczywistego króla Polski. W zamian za to zachował królewski tytuł honorowy. Mimo to jeszcze w 1713r. próbował, przy pomocy Turcji, odzyskać wpływy w Polsce. Po fiasku organizowanej przezeń wyprawy wojennej, osiadł w należącym do władców Szwecji Księstwie Dwóch Mostów, które otrzymał w zarząd jako książę „z upoważnienia”. W 1725r. Jego córka Maria wyszła za mąż za Ludwika XV. Odtąd datują się bliskie związki byłego króla Polski z dworem francuskim. Dzięki nim mógł ponownie ubiegać się o koronę polską w czasie bezkrólewia po śmierci Augusta II. Mimo politycznego i finansowego wsparcia króla Francji, a nawet elekcji ogłoszonej przez część szlachty, zabiegi te spełzły na niczym. Królem został wspierany przez wojska rosyjskie August III. Ostatecznie, po krótkotrwałych walkach dotychczasowi stronnicy Leszczyńskiego uznali wybór Wettyna, zaś Stanisław, w przebraniu chłopa poprzez Królewiec powrócił do Francji. Otrzymał wówczas władzę w księstwie Lotaryngii, gdzie przebywał aż do śmierci. Przez cały ten czas wykazywał zainteresowanie sprawami polskimi, o czym świadczy wydana w 1749r. [a więc już w okresie lotaryńskim] broszura Głos wolny, wolność ubezpieczający. Jeszcze jako wojewoda poznański, około 1700r. Leszczyński odkupił od Działyńskich ich prawa do dóbr czarnkowskich, w których leżałą Trzcianka. Jako właściciel miejscowości nie zapisał się w jej dziejach niczym szczególnym i już w 1701r. Odsprzedał je Adamowi Naramowskiemu. Stanisław Leszczyński zmarł w Luneville 23 II 1766r., na skutek oparzeń, których doznał, kiedy jego strój zapalił się od kominkowej iskry.